کمپرسور پیستونی یک دستگاه مکانیکی است که هوای فشرده تولید می کند. کمپرسور پیستونی در مقایسه با دیگر کمپرسورها بیشتر به تعمیرات و سرویس نیاز دارد به این علت که کمپرسور پیستونی برخلاف دیگر کمپرسورها به عنوان مثال کمپرسور اسکرو قابلیت کارکرد مداوم و بی وقفه ندارند. و از آنجاییکه این نوع از کمپرسور از قطعات زیادی تشکیل شده است بایستی به صورت منظم و دوره ای اقدام به سرویس کمپرسور پیستونی کرد تا هزینه تعمیرات دستگاه در بلند مدت کمتر شود.

علل خرابی کمپرسور پیستونی

کمپرسور پیستونی به دلایل مختلفی می تواند دچار خرابی شود که در نتیجه آن نیاز به تعمیر آن داشته باشیم. در جدول زیر به بررسی ۶ فاکتور مهم می پردازیم.

استفاده از روغن نامناسب

بهترین روغن برای کمپرسور پیستونی روغن VDL100 می باشد. در صورتیکه از روغن متفرقه و بی کیفیت برای دستگاه استفاده کنید روغن نمی تواند به درستی قطعات را روانکاری و خنک کند در نتیجه اصطحکاک و سایش بین قطعات زیاد می شود و باعث خرابی کمپرسور می شود.

واحد هواساز کمپرسور پیستونی از قطعات متحرک زیادی تشکیل شده است که این قطعات به طور مدام با یکدیگر در تماس هستند و در معرض اصطحکاک و سایش قرار می گیرند. استفاده از روغن نامناسب و بی کیفیت در کمپرسور عامل موثری در افزایش اصحکاک و خوردگی قطعات دارد چرا که روغن غیر استاندارد خاصیت روانکاری برای قطعات را ندارد.

روغن های متفرقه به این علت که تحمل دمای بالا را ندارد در اثر حرارت بالایی که توسط کمپرسور در حین فرایند فشرده سازی تولید می کند خاصیت خود را از دست می دهد و نمی تواند گرمای کمپرسور را به بیرون انتقال دهد و در نتیجه کمپرسور پیستونی مدام داغ می کند که این امر باعث خرابی دستگاه شما می شود. روغن به صورت یک لایه نازک در میان قطعات متحرک کمپرسور قرار می گیرد که از سایش و اصطحکاک قطعات جلوگیری می کند.

عدم تعویض به موقع روغن

روغن کمپرسور پیستونی بهتر است هر ۶ ما یکبار و یا هر ۵۰۰ ساعت کارکرد تعویض شود. عدم تعویض به موقع روغن باعث می شود روغن خاصیت روانکاری، خنک کنندگی را از دست بدهد.   

خیلی مهم هست که روغن را به موقع و طبق جدول زمانبدی که در دفترچه راهنما کمپرسور نوشته شده است تعویض کنید و به هنگام تعویض روغن هرگز از روغن هیدرولیک استفاده نکنید بسیار از مواقع دیده شده است که به اشتباه از روغن هیدرولیک به جای روغن VDL100 برای کمپرسور باد پیستونی استفاده کرده اند که در بلند مدت به هواساز کمپرسور آسیب جدی وارد می کند.

زمان تعویض روغن هر شش ماه یکبار و یا هر ۵۰۰ ساعت کارکرد هست البته توصیه  می شود هر چند وقت یکبار شیشه روغن نما که روی واحد هواساز کمپرسور پیستونی تعبیه شده را چک کنید اگر روغن از خط وسط روغن شیشه نما کمتر شد حتما روغن مخصوص دستگاه را به آن اضافه کنید.

اگر روغن پایین تر از خط نشانگر شیشه روغن نما بیاید منجر به گیر کردن پیستون در سیلندر، شکستگی شاتون و خوردگی میل لنگ می شود. چنانچه روغن را زیادتر بریزید عملا اتفاقی برای دستگاه پیش نمیاید فقط ممکن است روغن سرریز شود و موجب کثیفی بدنه هواساز شود.

عدم سرویس و نگهداری منظم کمپرسور

نشت هوا، رسوب و جرم گرفتگی قطعات، فرسودگی اجزای مکانیکی کمپرسور از جمله پیستون، سیلندر و بلبرینگ و کمبود روغن از مواردی است که باعث عدم عملکرد صحیح کمپرسور پیستونی می شود و به دستگاه فشار بیش از حدی وارد می کند. پس حتما باید کمپرسور باد را طبق برنامه مشخصی بررسی کنید و سلامت آن مطمئن شوید.

عدم سرویس منظم کمپرسور می تواند باعث بوجود آمدن مشکلاتی نظیر نشت هوا به علت فرسودگی اتصالات، رسوب و جرم گرفتگی قطعات داخلی کمپرسور، داغ کردن مدام دستگاه شود که موجب عدم کارایی صحیح و یا خاموش شدن کمپرسور شود.

توصیه می شود طبق دفترچه راهنمای دستورالعمل نگهداری و سرویس کمپرسور اقدام به بررسی سطح روغن، دمای کمپرسورو تعویض فیلتر هوا کنید. فیلتر هوا نقش مهمی در جلوگیری از ورود گرد و غبار و ذرات آلاینده هوا به کمپرسور دارد در صورتیکه فیلتر هوا اشباع شود این ذرات معلق باعث آسیب به قطعات داخلی واحد هواساز کمپرسور می شود.

وجود رطوبت یا سایر آلاینده‌ها در روغن

وجود رطوبت و آلاینده های روغن برای قطعات کمپرسور پیستونی از جمله سیلندر، پیستون و یاتاقان ها بسیار مضر است و باعث خوردگی و سایش این گونه قطعات می شود.

رطوبت باعث خوردگی قطعات متحرک فلزی درون سیلندر هواساز کمپرسور می شود. رطوبت باعث اکسید شدن سطوح قطعات فلزی می شود که به مرور این لایه از بین می رود و فلز زیرین دچار خوردگی می شود. خوردگی و سایش قطعات هزینه تعمیر و سرویس کمپرسور پیستونی را زیاد می کند. رطوبت باعث افزایش ویسکوزیته روغن می‌شود. این امر باعث افزایش مقاومت در برابر جریان روغن و کاهش کارایی کمپرسور می‌شود.

فرسایش یا سایش قطعات کمپرسور

فرسایش و سایش قطعات کمپرسور باد پیستونی می تواند به علت استفاده طولانی مدت و مداوم، عدم سرویس و تعمیر منظم، استفاده از قطعات بی کیفیت و استفاده از روغن بی کیفیت و نامناسب اتفاق بیافتد.

در صورتیکه فیلتر هوا اشباع شده باشد و یا کیفیت خوبی نداشته باشد ذرات ناخالص و معلق هوا وارد سیلندر شده که با گذشت زمان موجب فرسایش و سایش قطعات کمپرسور پیستونی می شود. فرسایش قطعات کمپرسور مصرف انرژی را بالا می برد و از طرف دیگر باعث می شود کمپرسور پر سر و صداتر شود و روز به روز صدای دستگاه زیادتر از قبل شود. همچنین باعث کاهش راندمان کاری شود چرا که کمپرسور نمی تواند مثل گذشته هوای فشرده را تولید کند و توان خروجی آن کمتر می شود.

وارد شدن ضربه به کمپرسور

در هنگام جابه جایی و حمل و نقل ممکن است به کمپرسور هوا پیستونی ضربه وارد شود. و یا به علت عدم طراحی و ساختار مهندسی کمپرسور در هنگام کار لرزش های شدیدی داشته باشد که این لرزش ها باعث شکستگی و آسیب قطعات داخلی کمپرسور شود.

ضربه وارد شده به کمپرسور می تواند باعث شکستگی پیستون و شاتون شود که باعث می شود کمپرسور نتواند به درستی کار کند. ضربه همچنین می تواند باعث ایجاد ترک سیلندر و سر سیلندرها شود که در این حالت نشتی هوا رخ می دهد و کمپرسور برای جبران نشتی هوا باید سخت تر کار کند و در نهایت دمای کمپرسور بالا می رود که این دمای زیاد آسیب جدی به کمپرسور می زند.

توصیه می شود کمپرسور پیستونی را روی یک سطح تراز و صاف قرار دهید و حداقل ۱ متر از چهار طرف با دیگر وسایل و تجهیزات فاصله داشته باشد این کار هم باعث می شود گردش هوا به خوبی جریان داشته باشد و کمپرسور داغ نکند و هم اینکه از وارد شدن ضربه احتمالی از طرف تجهیزات و ابزارآلات با آن جلوگیری می شود.

نشانه های خرابی کمپرسور پیستونی

اگر کمپرسور باد پیستونی شما این ۴ نشانه را داشته باشد بهتر است با تعمیرکار شرکت سازنده برای شناسایی عیب ها وتعمیرات آن هماهنگ کنید.

تا اینجا به صورت خلاصه ۴ نشانه را بررسی کردیم حال به توضیح دقیق تر و جزیی تری این نشانه ها برای  می پردازیم.

نشانه اول: روشن نشدن کمپرسور

به علت نوسانات ولتاژ برق از جمله جریان برق زیاد و یا اتصال کوتاه، فیوز و رله کمپرسور آسیب ببیند که در این حالت برق به کمپرسور نمی رسد و دستگاه روشن نمی شود. بهتر است بوسیله یک مولتی متر ولتاژ برق را بررسی کنید.

کمپرسور پیستونی تک فاز هستند یا سه فاز. چنانچه برق کارخانه شما تکفاز هست کمپرسور پیستونی تکفاز مناسب شماست و اگر کارخانه برق سه فاز داشته باشد کمپرسور سه فاز انتخاب خوبی است.

اگر کمپرسور پیستونی سه فاز تهیه می کنید باید حتما دستگاه شما مجهز به تابلو برق باشد. زمانیکه برق کارخانه دو فاز شود تابلو برق از الکتروموتور شما محافظت می کند در صورت نبود تابلو برق در چنین شرایطی سیم پیچ های الکتروموتور می سوزد و کمپرسور شما خاموش می شود و دیگر روشن نمی شود.

از دیگر علتهای روشن نشدن کمپرسور پیستونی خرابی خازن است. فرمان راه اندازی الکتروموتور توسط خازن داده می شود در صورت خرابی خازن دستگاه روشن نمی شود.

نشانه دوم: قطع و وصل شدن مکرر کمپرسور

گاهی وقت ها ممکن است اتفاق بیافتد که کمپرسور روشن است ولی دائما قطع و وصل می کند . در این مواقع سریعا کمپرسور را خاموش کنید چرا که ادامه دادن به حالت قبل می تواند آسیب های جدی را به قطعات کمپرسور وارد کند و با تعمیرکار متخصص تماس بگیرید.

روی پلاک الکتروموتور کمپرسور میزان ولتاژ نامی نوشته شده است. فرض کنید روی پلاک ولتاژ را ۲۲۰ نوشته شده باشد به این معناست که الکتروموتور برای روشن شدن برق ۲۲۰ ولت نیاز دارد.

در صورتی که افت ولتاژ رخ بدهد باعث عدم کارکرد صحیح الکتروموتور و یا روشن نشدن آن می شود. این افت ولتاژ ممکن است به علت طولانی بودن سیم کشی، اتصالات شل یا معیوب در سیم کشی و اتصال بیش از حد تجهیزات و ابزارآلات برقی به یک مدار باشد.

خرابی شیر یکطرفه از باعث قطع و وصل مکرر کمپرسور پیستونی می شود. شیر یکطرفه وظیفه انتقال هوای فشرده از هواساز به مخزن ذخیره هوا دارد این جریان هوا یکطرفه است و بلعکس نباید باشد. زمانیکه این شیر خراب باشد هوا از مخزن به هواساز کمپرسور می رود که باعث اختلال عملکرد کمپرسور می شود. راه حل آن هم جایگزین کردن یک شیر یکطرفه سالم با شیر یکطرفه معیوب است.

بر هم خوردن موقعیت حرکت میل لنگ می تواند به علت خراب میل لنگ و یا یاتاقان باشد. یاتاقان قطعه ای است که میل لنگ را در موقعیت خود نگه می دارد در صورتی که یاتاقان آسیب ببیند میل لنگ از موقعیت صحیح حرکتی خود خارج می شود. و یا ممکن است در اثر ضربه ای که کمپرسور وارد شده باشد به میل لنگ آسیب رسانده باشد.

نشانه سوم: لرزش و صدای غیرعادی کمپرسور

در صورتی که بلبرینگ و میل لنگ ها آسیب دیده باشند و یا بر اثر کارکرد زیاد کمپرسور فرسوده شده باشند دستگاه صدای غیر عادی و لرزشی از خود تولید می کند.

بلبرنگ ها وظیفه کاهش اصطحکاک و روانکاری حرکت پیستون داخل سیلندر را دارند از طرف دیگر میل لنگ محوری است پیستون ها را می چرخاند. هر کدام از این قطعاتی که مشکل داشته باشد باعث صدای غیرعادی و لرزش دستگاه می شود.

شل بودن یا فرسوده شدن تسمه ها باعث می شود دستگاه صدای زیادتری از قبل تولید کند زمانیکه کمپرسور خاموش است تسمه ها باید به اندازه یک بند انگشت جای بازی داشته باشند این یعنی که تسمه نه خیلی سفت و محکم است و نه شل.

در مقالع علت لرزش کمپرسور به بررسی تمامی دلایلی که باعث ایجاد لرزش در کمپرسور می شود رو بررسی کرده ایم.

نشانه چهارم: گرم شدن بیش از حد کمپرسور

کمپرسور پیستونی یک دستگاه مکانیکی است که از قطعات متحرک زیادی تشکیل شده است که این قطعات در طی فرایند فشرده سازی تا حدی گرما از خود ایجاد می کنند که این امر کاملا طبیعی است. اما گاهی اوقات دمای کمپرسور باد بیش از حد بالا می رود و داغ می کند که بهتر است کمپرسور را خاموش کنید و با تعمیرکار متخصص آن تماس بگیرید چرا که کارکرد کمپرسور در دمای بالا می تواند به قطعات زیادی آسیب جبران ناپذیری بزند و خسارت سنگینی ایجاد کند.

فشار کم مکش از مواردی بود که باعث داغ کردن کمپرسور میشد این امر زمانی اتفاق می افتد که فیلتر هوا کمپرسور نامرغوب بوده باشد و یا کثیف شده باشد در این حالت به دلیل اینکه فیلتر هوا از ذرات آلاینده و آلودگی ها اشباع شده مانع ورود هوای کافی به واحد هواساز یا سیلندر می شود.

اگر کمپرسور را در فضای بسته بدون تهویه مناسب قرار بدهید باعث می شود که جریان هوا به خوبی گردش پیدا نکند و از طرفی نبود سیستم و فن های خنک کننده برای کاهش دمای کمپرسور بخصوص در فصل تابستان موجب گرم شدن بیش از حد کمپرسور و در نهایت خاموش شدن ناگهانی دستگاه می شود.

عدم تخلیه اصولی و مناسب از دیگر عواملی است که باعث داغ کردن کمپرسور می شود این حالت زمانی پیش می آید که کمپرسور به درستی تخلیه نشود، هوای گرم داخل آن باقی می‌ماند. برای جلوگیری از این مشکل، باید از فن‌های مناسب برای خنک کردن کمپرسور استفاده شود. همچنین، باید دریچه‌های تخلیه هوا به درستی باز باشند.

چنانچه ظرفیت کمپرسور شما کمتر از میزان مورد نیاز باشد چون نمی تواند حجم هوای فشرده مناسبی را برای تجهیزات و ابزارآلات مجموعه تولید کند به دستگاه فشار بیش از حدی می آید و کمپرسور باید مدت زمان بیشتر و سخت تر کار کند تا بتواند پاسخگوی نیاز تجهیزات باشد به همین علت داغ می کند.

حتما از روغن مناسب و استاندارد VDL100 استفاده کنید تا به خوبی قطعات کمپرسور باد روانکاری و خنک شود. در صورت عدم تعویض به موقع روغن کمپرسور داغ می کند زیرا روغن بعد از ۶ ماه یا ۵۰۰ ساعت کارکرد دستگاه خاصیت خود را از دست می دهد و کهنه می شود و نمی تواند عملیات خنک کاری و کاهش دما در کمپرسور را به خوبی انجام دهد.

جمع بندی و خلاصه

کمپرسور پیستونی به دلایل مختلفی ممکن است دچار خرابی شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به استفاده از روغن نامناسب، عدم تعویض به موقع روغن، عدم سرویس و نگهداری منظم، وجود رطوبت یا سایر آلاینده‌ها در روغن، فرسایش یا سایش قطعات کمپرسور و وارد شدن ضربه به کمپرسور اشاره کرد.

علاوه بر این، اگر کمپرسور پیستونی دچار یکی از علائم زیر شد، باید سریعاً آن را خاموش کرده و با تعمیرکار متخصص تماس گرفت: روشن نشدن کمپرسور، قطع و وصل مکرر کمپرسور، لرزش و صدای غیرعادی کمپرسور، گرم شدن بیش از حد کمپرسور.

سوالات متداول:

سوال اول: روغن کمپرسور پیستونی را چه زمانی تعویض کنیم؟

روغن کمپرسور پیستونی بهتر است هر ۶ ما یکبار و یا هر ۵۰۰ ساعت کارکرد تعویض شود. عدم تعویض به موقع روغن باعث می شود روغن خاصیت روانکاری، خنک کنندگی را از دست بدهد.  

سوال دوم: چرا کمپرسور پیستونی زمانیکه روشن است دائما قطع و وصل می کند؟

زمانیکه که افت ولتاژ رخ بدهد باعث عدم کارکرد صحیح الکتروموتور و یا روشن نشدن آن می شود. این افت ولتاژ ممکن است به علت طولانی بودن سیم کشی، اتصالات شل یا معیوب در سیم کشی و اتصال بیش از حد تجهیزات و ابزارآلات برقی به یک مدار باشد. از طرفی خرابی شیر یکطرفه و یا به علت بر هم خوردن موقعیت حرکت میل لنگ می تواند باشد.

سوال سوم: علت داغ کردن کمپرسور پیستونی چیست؟

زمانیکه فیلتر هوا کثیف شود و به موقع تعویض نشود فشار مکش کمتر می شود و همین امر به کمپرسور پیستونی فشار زیادی وارد می کند و موجب داغ کردن دستگاه می شود. در صروتیکه کمپرسور باد در محیط نامناسب و زیر نور آفتاب قرار بگیرد و تهویه مناسبی نداشته باشد ممکن است این اتفاق بوجود بیاید.

و یا اینکه ظرفیت کمپرسور شما کمتر از میزان مورد نیاز باشد چون نمی تواند حجم هوای فشرده مناسبی را برای تجهیزات و ابزارآلات مجموعه تولید کند به دستگاه فشار بیش از حدی می آید و باعث گرم شدن بیش از حد دستگاه شود.